[ONDERZOEK] ‘Digitalisering in het hoger onderwijs staat in de kinderschoenen’
Onderzoek.
Tijdens de coronalockdown is het hoger onderwijs versneld op digitaal afstandsonderwijs overgegaan. Als producent van hybride lesmateriaal, zoals het prestigieuze Handboek Online Marketing, maakt AtMost zich sinds 2003 sterk voor de welkome digitalisering van het lesmateriaal. Toch staat de digitalisering in deze sector nog in de kinderschoenen. Inzichten op basis van cijfers en rapporten van het CBS bewerkt door ING economisch bureau, geven zomer 2020 opvallende inzichten. Digitalisering heeft voor het hoger onderwijs potentieel voordelen voor de kwaliteit, kosten en toegankelijkheid van opleidingen. Valkuilen zijn er echter ook. Denk aan een verminderde interactie en betrokkenheid van studenten, te hoge ICT-kosten, privacy- en cyberveiligheidrisico’s, en een grotere afhankelijkheid van leveranciers.
Hybride onderwijs goed voor toegankelijkheid en kwaliteit
Digitalisering kan echter wel degelijk van grote waarde zijn voor hogescholen en universiteiten. Een uitgebalanceerde aanpak kan voor een grotere toegankelijkheid en hogere onderwijskwaliteit zorgen. Met een hybride vorm, waarbij fysiek en digitaal onderwijs elkaar aanvullen, kan bijvoorbeeld het beste van beide werelden worden gecombineerd. Denk aan studenten die via online voorbereiding, assistentie en feedback beter voorbereid op colleges kunnen verschijnen, wat het klassikale onderwijs effectiever maakt.
Geen substituut voor klassikaal
Door ons via de ING Vraag van Vandaag ondervraagde consumenten zien in meerderheid de voordelen van online scholing vanwege meer flexibiliteit en gemak. Toch geeft zowel voorafgaand als tijdens de lockdown bijna driekwart (73%) de voorkeur aan face-to-face oftewel fysiek onderwijs boven online onderwijs. Studeren is dan ook in belangrijke mate een sociale aangelegenheid. Samenwerken en feedback krijgen en geven is van groot belang voor het studieresultaat. Digitaal onderwijs is mede daarom geen volwaardig substituut voor fysiek onderwijs.
Grootste winst met online studiemateriaal te behalen
Uit onze analyse van de kwaliteits- en kostenvoordelen van vijf digitale toepassingsgebieden binnen het leerproces komt online studiemateriaal als meest veelbelovend uit de bus. De meerwaarde ervan is groot en de huidige stand van digitalisering op dit vlak biedt nog veel mogelijkheden om door te ontwikkelen. Online studiemateriaal is zo aantrekkelijk door de grote variatie aan leermateriaal, zoals video en serious games, maar ook doordat het mogelijk is de studiestof automatisch aan te passen op de vorderingen van de student en automatisch feedback te genereren.
Kleinschalige digitale collegevormen goede tweede
Op de tweede plaats van onze rangschikking staan kleinschalige digitale collegevormen. Dit is het enige onderdeel van het leerproces waarvoor digitalisering zowel op het vlak van kwaliteit als kosten meerwaarde kan hebben. Digitale colleges maken het onderwijs minder tijd- en plaatsgebonden voor de student en wanneer online colleges een deel van de fysieke lesuren vervangen kunnen kostenbesparingen optreden.
Niet of nauwelijks kostenvoordelen
Digitalisering van het leerproces biedt hoogstens geringe kostenvoordelen om een drietal redenen:
Personeel blijft essentieel, zowel voor de scholing zelf als voor de ICT-ondersteuning;
Vastgoedkosten zijn relatief beperkt van omvang en de benodigde hoeveelheid vastgoed neemt niet of nauwelijks af door digitalisering.
De ICT-kosten nemen toe bij verdere digitalisering.
